Muziekhok, Verenigingsgebouw en Dorpshuis De Koepel

Muziekhok

Begin jaren 30 van de vorige eeuw waren er in Garderen al diverse verenigingen. Veel mensen waren toen lid van meerdere verenigingen, om de winteravonden, bij gebrek aan televisie, computer en ander vermaak, gezellig te kunnen doorbrengen. Van een verenigingsgebouw was toen nog geen sprake. De Muziekvereniging, toen nog met de naam “Ons Genoegen”, repeteerde eerst in een onbewoonbare woning aan de Oud Milligenseweg, vervolgens in een bedrijfsruimte bij de molen, en daarna in het muziekhok bij de splitsing van de Putterweg en de Speulderweg. Dit “Muziek(hok)” was in slechte staat. Het verkeerde in een toestand dat het weinig verschil maakte of men binnen of in de openlucht repeteerde. Het was wel een wonder dat het de laatste stormen getrotseerd had.  Plaatselijk Belang had op 9 maart 1932 al een vergadering in dit muziekhok. Ook gemengd zangkoor Sursum Corda heeft vanaf de oprichting op 26 januari 1937 gebruikt gemaakt van dit muziekhok.

Aanvraag in 1931 om een muziekhok te bouwen.

Links naast het Muziekhok woonde Hendrikus Toes met een winkeltje en een bakkerij. Hendrikus had ook een hond. Als de muziekvereniging OG aan het spelen was jankte de hond. OG had toen een muziekstuk met de titel: De hond van Toes. Op 15 october 1936 was er een vergadering van de nieuwe vereniging ter bevordering der Bijenteelt voor Garderen en omstreken.

Garderen jaren 30. Hierop is waarschijnlijk het muziekhok zichtbaar op het grasveld. Zoom in via de PDF

Garderen-1920-1940-PDF

Eind jaren 40 voldoet het muziekhok niet meer. Er is niet meer in te verkeren staat er in de notulen van TOG. De barak wordt publiekelijk verkocht.

Verenigingsgebouw

In April 1949 was er op verzoek van muziekvereniging “Tot Ons genoegen” een vergadering met alle verenigingen. Er werd door de toenmalige voorzitter Joh. Gerritsen een comité samengesteld om een verenigingsgebouw te verwezenlijken. Het gewenste verenigingsgebouw kon verrassend snel worden gebouwd, mede dankzij de offervaardigheid van de ingezetenen en de medewerking van kerkenraad en diaconie. tijdens de opening op 6 juli 1953 werd het verenigingsgebouw overgedragen aan de kerkenraad, die het beheer en toezicht zou gaan uitoefenen.

Ook niet kerkelijke verenigingen zouden van de accommodatie, bestaande uit een grote zaal met podium, een kleine zaal en een keuken, gebruik mogen maken. Er waren twee zalen, één van 15 bij 11 meter en een kleinere zaal van 7 bij 4½ meter. In de praktijk moesten niet-kerkelijke gezelschappen en verenigingen een zaaltje in een plaatselijk cafe huren, bijvoorbeeld in “De Bonte Koe” die vanaf 1956 250 personen kon herbergen.

Trommelclub van TOG bij verenigingsgebouw midden jaren 50

Tot aan het eind van de zestiger jaren werd het gebouw voor allerlei vergaderingen gebruikt. Toen kwamen er problemen: er was groot onderhoud nodig en wie moest dat betalen? De Hervormde Gemeente besloot om het gebouw maar te verkopen. Allerlei mogelijke bestemmingen passeerden de revue. Maar het geldende bestemmingsplan sloot al die plannen uit
en de enig mogelijke bestemming was die van een DORPSHUIS. Daarom werd vanaf 1969 overlegd met de gemeente over de te volgen weg.

Eerdere plannen om verenigingsgebouw te verbouwen.

1971-1973

Uiteindelijk werd het gebouw, onder voorwaarden, verkocht aan de gemeente Barneveld. De Hervormde Gemeente stortte, als onderdeel van die voorwaarden, 10% van de verkoopprijs in een fonds voor het stichten van een DORPSHUIS. De Hervormde Gemeente verplaatste haar vergaderingen en catechisaties naar gebouw ‘De Rank’, naast de pastorie. Op 11 oktober 1971 werden de Garderense verenigingen en alle inwoners uitgenodigd voor overleg met de gemeente Barneveld. Aanwezig waren wethouder Rebel, dhr. H.J. Anbeek, namens het Gemeentebestuur en dhr. J.
de Graaf, consulent van de Stichting NW Veluwe.

Voor de stichting van het DORPSHUIS moest voldaan worden aan drie voorwaarden: 1. Er moest voldoende draagvlak zijnonder de plaatselijke verenigingen. 2. Elkaars standpunten moesten gerespecteerd worden. 3. De Dorpsgemeenschap moest 15% van de kosten opbrengen [ongeveer ƒ 40.000,–] De vergadering ging akkoord met de voorwaarden en namens de verenigingen werd een voorlopig bestuur gevormd. Dit bestond uit Nicolette Hylkema, Dien van de Broek, Jet van de Pol, en Stijntje Burger. Het dagelijks bestuur werd gevormd door Han Burger, Henk van der Vlist en Peter van den Born. Van 8 tot 13 november 1971 werd door alle verenigingen geld ingezameld voor het nieuwe DORPSHUIS. In die week kwam, toezeggingen meegerekend, al ƒ 14.000,– binnen.

De volgende jaren werden tal van acties georganiseerd. Er werden ‘bedelbrieven‘ geschreven en verstuurd. De opbrengst was bijna ƒ 8000,–. Er was een verkoopmiddag van de Plattelandsvrouwen die ƒ 500,– opbracht. Een grote verloting spekte de kas met ƒ 4820,–. Het dorp bruiste van de activiteiten, een rommelmarkt, filmvoorstellingen, toneel en er werd oud papier verzameld. De papieractie bracht in twee jaar ƒ 11.000,– op. Ook op bestuurlijk vlak zat men niet stil. Op 12 oktober 1972 werd de ‘Vereniging Dorpshuis’ opgericht. De statuten waren klaar en er was een volledig bestuur dat bestond uit leden van het voorlopig bestuur. Het ging goed met de financiën: eind 1972 was er al ƒ 28.500,– bijeen gebracht. In mei 1972 nam de gemeente Barneveld het oude Verenigingsgebouw over van de Hervormde Gemeente en droeg het in 1973 over aan het bestuur van de ‘Vereniging Dorpshuis’. Henk en Jannie Bronkhorst, die al vanaf 1 april 1971 tot ieders tevredenheid het Verenigingsgebouw beheerden, kwamen in vaste dienst van de ‘Vereniging Dorpshuis’

Ook in maart 1973 nog een idee voor een verbouwing van het verenigingsgebouw. Getekend door vd Born bv

In april 1973 een nieuw ontwerp getekend door Rodenburg Partners Architecten Hbo Bna uit Nijmegen – ’t Harde.

Dorpshuis “De Koepel”

1974-1975

In 1974 nam de gemeenteraad het besluit om het Verenigingsgebouw te verbouwen tot Dorpshuis. Raar maar waar: om alle subsidies binnen te halen moest het in plaats van nieuwbouw, verbouw worden. Een stukje van het oude gebouw bleef daarom staan. Daaraan danken we die lastige ramen in de achtermuur van het toneel. Architect Rodenburg uit ’t Harde maakte het ontwerp en begeleidde de bouw.  

In 1975 is er nog geen zaal beschikbaar voor de schoolgymnastiek en de kinderen gaan daarom per bus naar de Veluwehal in Barneveld. Sinterklaas en zijn Pieten en de kinderen wijken uit naar de Geref. Kerk. Met spanning wordt gewacht op de opening van het Dorpshuis. De hele verbouwing heeft ruim ƒ 700.000,– gekost en er werd ƒ 45.000,– opgebracht door de bevolking van Garderen. De kinderen van Garderen verzorgden de opening op 12 dec. 1975 door het zingen van een lied op de wijs van: ‘Zie ginds komt de stoomboot’ met een tekst van Hennie van den Born. Ook werden er ballonnen opgelaten. De kinderen kregen een herinneringstegelen een tractatie.

OPENINGSLIED
Vandaag 12 december is een grote dag
Omdat ons nieuwe Dorpshuis nu echt open mag!
Daarom zijn wij hier ook gekomen vandaag
Want zoiets belangrijks, dat mis je niet graag!
Wij hebben op ’t Dorpshuis ruim vier jaar gewacht.
Maar dat het zo mooi werd had niemand gedacht
Nu hebben wij een gymzaal met alles erbij
Die was ook broodnodig:wij zijn reuze blij!
Nu ziet onze “Koepel”er heel prachtig uit!
Dat kost vast en zeker een erg lieve duit!
Voor Garderen was dat een probleem van formaat,
Maar Provincie en Gemeente wisten daarop wel raad!
Welbedankt alle werkers van het eerste uur!
Gemeente, Provincie en ook het bestuur!
U mag zeker trots zijn op “t nieuwe gebouw,
Maar ’t moet nu geopend, dat doen wij dus gauw!

‘s Avonds was er een open avond, Plaatselijk Belang bood een bord aan met de naam “De Koepel” en de Plattelandsvrouwen boden drie wandkleden aan.

1976-1979

Onder het gebouw was ook een schietkelder gebouwd. Deze werd geopend in 1976 en werd gebruikt door de schietvereniging “De Treffers”. De eerste twintig jaar van “De Koepel” verliepen vrij voorspoedig. Het gebouw voorzag in een behoefte en de verenigingen werkten vrij goed samen. Bijna alle dorpsactiviteiten vonden in “De Koepel“ plaats. De ruimte in het Dorpshuis werd te klein, zodat een uitbreiding in 1979 noodzakelijk was. Er werd een extra zaal aangebouwd met plaats voor 100 personen. Deze zaal was ook in twee delen te gebruiken. De verbouwing werd gegund aan bouwbedrijf E.Bronkhorst voor een bedrag van f58.764,-. Ook het VVV had plannen om zich in 1979 te vestigen in het dorpshuis. Dit is bij plannen gebleven.

Ook de Peuterspeelzaal “Dreumesland” had onderdak in “De Koepel” gevonden evenals de schoolgymnastiek. Bij verkiezingen werd er gestemd en Plaatselijk Belang hield jaarlijks de grote vergadering waar de dorpsbelangen besproken werden. De volleybal-competitie tussen de Garderense verenigingen om de Henk Bronkhorst beker, was legendarisch en trok veel bezoek. Ook de uitvoeringen van TOG met toneel waren hoogtepunten. Over de jaarlijkse avond van de winkeliers met de trekking van de prijzen van de Sinterklaasactie wordt nu met heimwee gesproken. Per 1 oktober 1978 is er een beheerderswisseling. Henk en Jannie Bronkhorst stoppen en Sjaak Burger is de nieuwe beheerder. Nog geen jaar later op 1 juli neemt hij al ontslag en wordt 1 september opgevolgd door Thijs en Marja Schuurman.

1980-1986

Maar het verenigingsleven liep wat terug en daarmee ook het idealisme en de saamhorigheid. Veel jongeren verlaten na hun opleiding het dorp, om elders te gaan werken en een toekomst op te bouwen. Dat is een probleem voor de verenigingen, dus ook voor “De Koepel”. Bovendien kregen de Kerken eigen zalen, de school had z’n eigen gemeenschapsruimte en er waren veel horeca bedrijven. “De Koepel” mocht de horeca geen concurrentie aandoen en dat stond een gezonde bedrijfsvoering in de weg. Zo kwam het dat de beheerders van “De Koepel” het moesten hebben van de zaterdagse disco. Inmiddels was namelijk het Horecagedeelte verpacht aan de beheerder. Alleen de opbrengst van de zalen kwam in de kas van de vereniging Dorpshuis. Die disco was een heikel punt. Voor de jeugd was het een uitkomst, ze konden in hun eigen dorp uitgaan, maar omwonenden klaagden over het lawaai en over baldadigheid. Een deel van de Garderenen was er ronduit op tegen en dat bevorderde het functioneren van “De Koepel” niet. Toch was de disco absoluut noodzakelijk voor een rendabel beheer. De beheerders investeerden daar ook in en een tijdlang ging het redelijk goed. Vanaf 1984 was het noodzakelijk dat de huurders van De Koepel meehielpen met het onderhoud van het gebouw.

Thijs Schuurman, beheerder “De Koepel” begin jaren 80. Samen met Jan Swart en Henk Bronkhorst. Henk Bronkhorst was beheerder van het “verenigingsgebouw” van 1971 t/m 1975 en van dorpshuis “De Koepel”van 1976 t/m 1978.

1987-1999

Een ander probleem was de staat van het gebouw “De Koepel”. Het had groot onderhoud nodig en eigenlijk verloederde het gebouw. De vereniging Dorpshuis kon dat onderhoud niet zelf betalen. Er werd nog wel wat aangepast en vervangen, onder anderen door giften van het ‘Fortisfonds’ maar het was niet genoeg. De neerwaartse spiraal was niet meer te keren. Enkele jaren geleden stopte de ‘Vereniging Dorpshuis’ met haar werkzaamheden en sindsdien is het Dorpshuis in particuliere handen geweest. In 1989 zit het dorpshuis zonder beheerder. Thijs en Marja Schuurman hadden de pachtovereenkomst opgezegd. Vanaf 19 april is Aart-Jan van de Visch de nieuwe beheerder.

In 1991 waren er plannen om een politiepost aan te bouwen bij de ingang van de sportzaal.

In 1994 waren er plannen gemaakt om het dorpshuis uit te breiden. In 1997 kwam hiervoor geld beschikbaar.

Jarenlang werd “Spel zonder grenzen” in het dorpshuis georganiseerd. De bekers en stands op de foto’s zijn van muziekvereniging TOG.

In 1999 was er een winteroptocht door het dorp met daarna de jaarlijkse wintermarkt. Op deze avond werden ook de prijzen van de GOV Sinterklaasactie uitgereikt.

2000-2009

De Gemeente Barneveld nam het beheer van de sportzaal over. De Peuterspeelzaal heeft haar eigen aparte gedeelte. De sportzaal wordt nog steeds gebruikt door de GSV en voor de school-gymnastiek. Ook de fanfare TOG oefent nog op het podium van de grote zaal. De Plattelandsvrouwen, Plaatselijk Belang en de SWOB zijn “De Koepel” ook trouw gebleven. Een deel van deze activiteiten zal straks verhuizen naar de Dr. Kruimelstaete.

Maar toch blijft “De Koepel” onmisbaar. Wat moet een dorp zonder sportzaal en zonder oefenruimte voor de fanfare ? Waar is het idealisme van 1975 gebleven? Na het vertrek van de laatste beheerder, Jannes van Blotenburg (Beheerder 2008-2009), staat het gebouw er triest bij. Alleen wat oud meubilair is achter gebleven. Hoe moet het nu verder? Is al het werk, dat gedaan werd in de zeventiger jaren nu waardeloos geworden?
Wie het weet, moet het zeggen!

2010-2020

Darpsproat februari 2010

In onze vorige editie gaven we aan, dat ‘De Koepel’ ons zorgenkindje is. En dat is nog steeds zo. Onder de deskundige leiding van wethouder Van den Hengel hebben we in hotel Overbosch gediscussieerd over de toekomst van dit gebouw. Het is een feit dat het gebouw met emotie is omgeven. Jarenlang was het ‘het’ middelpunt in ons verenigingsleven. Helaas moeten we constateren,
dat de jongeren er niet meer naar de disco komen en dat de ouderen naar de Kruimelstaete gaan. Gert Hein Kevelam, namens de Oranjevereniging, deed een dringende oproep voor het behoud van een centrale plaats voor een dorpshuis in het dorp. Heel treffend merkte hij op dat sport verbroedert. En juist dát maakt een dorp zo aantrekkelijk: de gemeenschapszin. Hij heeft een plan voor ogen om één van de doelgroepen voor een Dorpshuis, te weten de sporters, een goede plaats in de gemeenschap te geven. Ook de belangen van de school en de muziekvereniging ‘TOG’ heeft hij niet vergeten. Wij volgen zijn inspanningen met groteinteresse en sympathie

Hoe het verlopen is weten we inmiddels. Na 2010 is “De Koepel” eigenlijk alleen nog gebruikt door de Muziekvereniging en GSV. Ook Shop4nop Garderen heeft nog gebruik gemaakt van de kleine zaal. Ook organiseerde Vrienden van Garderen vanaf 2016 diverse feesten zoals: Oktoberfeest, Dorpsfeest, Foute party en Party De Koepel. Helaas kon het laatste feest niet doorgaan wegens corona. Muziekvereniging TOG heeft in mei 2020 als laatste “De Koepel” verlaten.

Dorpsproat TOG 13 januari 2011

Het moet nog winter zijn maar als ik bij “De Koepel” aankom voor mijn ontmoeting met een aantal leden van de muziekvereniging TOG, lijkt het wel herfst. Ik kan mijn auto gelukkig vlak bij de ingang kwijt en de regen deert me dan ook nauwelijks. Snel de deur openend bots ik bijna tegen een van de jongere leden van de vereniging op. “Goeie avond”, kan ik nog net zeggen en haar antwoord is: ‘Jee, neem me niet kwalijk dat ik de deur bijna liet dichtvallen’…. En wie zei ook al weer dat de jeugd van tegenwoordig zo brutaal is? Als ik ‘De Koepel’ binnenloop overvalt me weer dat fijne gevoel van thuis te komen. Ook al is er geen beheerder, de temperatuur is er aangenaam en de lichten branden.
In het eerste zaaltje zit Ab Boeve aan een tafeltje met zijn kleindochtertje. Het is pas half zeven maar Ab is al weer op zijn post. Hij is
eigenlijk de mentor van ‘TOG’, altijd aanwezig en steeds klaar om iedereen bij te staan met zijn vijftig jaar TOG-ervaring! Ik heb om 19.00 uur een afspraak met vijf leden van de vereniging om een interview te houden voor “Darpsproat”. Ik kijk eens rond in het zaaltje en wordt verrast door de gezellige sfeer. Aan de bovenrand van de wand hangen een lange rij kleurige hoeden, aan de wand zelf een aantal foto’s en bordjes van “TOG” en in de hoek staat een leuke bar. Achter de schuifwand ligt de oefenruimte voor de drumband. In een ander zaaltje klinken de wat aarzelende tonen van een van de jongere leden in opleiding. Direct na mij komt nog een TOGer binnen met de mededeling dat vreemden de koffiebus weer eens hebben leeggemaakt en dat er nergens geld is neergelegd. Ik verwacht gemopper, maar hoor dat niet. De reactie is dat men waarschijnlijk niet wist dat dit van “TOG” was en dat dan de bus dan maar in een van de kastjes moet worden gezet.
“TOG” is een van de verenigingen die nog steeds voor hun oefenavonden en concerten met heel veel plezier en tevredenheid het ons
zo vertrouwde dorpshuis “De Koepel” gebruikt. Er is geen beheerder maar de vereniging is een zorgzame gebruiker. Alles wordt in eigen hand gehouden, koffie is altijd klaar (en goedkoop!) en de bar verschaft wat koelere dranken. 

Dorpsproat september 2012

In de Barneveldse Krant hebben we kunnen lezen, dat de wethouder A. Troost heeft geconstateerd dat het dorpshuis de Koepel versleten is en rijp voor de sloop. Ook heeft de
wethouder gezegd dat het huidige gemeentebestuur de nieuwbouwplannen van de Koepel zal uitwerken. Het besluit om deze plannen te concretiseren zal door het nieuwe College in 2014 worden genomen. Ook de financiën voor de bouw zullen een punt van aandacht worden. De wethouders Troost en De Kruijf willen goed nadenken over de invulling van het nieuwe Dorpshuis. Zij willen dat het gebruik van deze nieuwbouw toekomstbestendig is. Natuurlijk zal TOG hierin een plaats krijgen, maar welke verenigingen kunnen we hier nog meer in onderbrengen?

Dorpsproat Maart 2013

Nu ook de bar uit “De Koepel” is gesloopt, is het daar helemaal een troosteloos gebeuren. De enige plaats waar het nog een beetje gezellig is, is de ruimte van TOG. De gymzaal is ook niet een “droomzaal”. Ieder weet dat hier spoedig wat moet gebeuren. In de vorige Darpsproat hebben we al melding gemaakt van de uitspraak van de wethouder dat het dorpshuis versleten en aan nieuwbouw toe is. Bij het zoeken naar de meest ideale plaats moeten we rekening houden met het feit, dat deze “nieuwe Koepel” niet de verdere inbreiding in de weg staat. Voor een nieuwe gymzaal, met oefenruimte voor TOG en ook voor (beperkte) jeugdopvang, samen met parkeerplaatsen, is een redelijk aantal vierkante meters nodig. Liefst nog op een vrije, open plaats

2021

Op 1 januari gebeurde wat iedereen al verwacht had.

Voormalig dorpshuis De Koepel in Garderen brandt af
Het voormalig dorpshuis De Koepel in Garderen is in de nieuwjaarsnacht in vlammen opgegaan. De brandweer heeft het vuur gecontroleerd laten uitbranden. Iets voor 02.00 uur kreeg de brandweer melding van vuur in het grotendeels leegstaande pand aan de Putterweg. even later was het vuur tot in de wijde omtrek te zien. In het pand was een sportzaal gevestigd. Als dorpshuis is het pand al lang niet meer in gebruik, omdat het nieuwe dorpshuis De Wardborg aan de Koningsweg begin dit jaar in gebruik is genomen. Over de oorzaak van de brand bij De Koepel is nog niets bekend, of er sprake is van brandstichting wordt onderzocht.

De koepel 2021

1 Videos

Basisverhaal geschreven door: Hennie van den Born-Reitsma

Verhalen komen uit: boek Garderen, baken in het groen van BDU 2001, Weet je nog … Garderen van Henk van der Vlist en de “Darpsproat” van het Plaatselijk Belang

Aanvullingen: Johan Kommer 2022